Bố mất mẹ có quyền định đoạt tài sản cho các con không?

Bố mất mẹ có quyền định đoạt tài sản cho các con không? Phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.

Tóm tắt câu hỏi:

Kính gửi Vp luật . Tôi muốn hỏi về việc viết di chúc Bố tôi và mẹ tôi lấy nhau từ thời ngày xưa cho nên ko có giấy đăng ký kết hôn. Hiện nay Bố tôi đã mất, toàn bộ tài sản nhà cửa, ruộng đất đều đứng tên bố tôi, do xã cũng không có việc đổi tên sở hữu sang cho mẹ tôi. Hộ khẩu thì theo thay đổi mới của xã thì mẹ tôi pải làm lại sổ mới và chỉ có 1 mình mẹ tôi ở sổ hộ khẩu mới không có tên bố tôi do bố tôi đã mất. Giờ mẹ tôi muốn viết di chúc cho các con thì giờ chúng tôi pải làm như thế nào và cần những thủ tục gì? Mong luật sư tư vấn giúp tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật dân sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý 

– Bộ luật dân sự năm 2015

2. Giải quyết vấn đề

Khi người để lại tài sản chết thì những người còn lại không biết phải làm thế nào để định đoạt tài sản đó đúng theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm quyền lợi cho những người thừa kế. Do đó, quy định của pháp luật về phân chia di sản thừa kế đã giải quyết được vấn đề chia như thế nào là hợp pháp và đảm bảo đúng pháp luật.

Do bạn không cung cấp đầy đủ thông tin là bố bạn mất có để lại di chúc hay không? tài sản này hình thành khi nào trong thời kỳ hôn nhân hay trước thời kỳ hôn nhân? nên chúng tôi không thể xác định chính xác nên trong trường hợp này chúng tôi sẽ chia làm 2 trường hợp.

+ Tài sản này là tài sản chung của bố mẹ bạn trước khi bố bạn mất

Theo thông tin bạn cung cấp thì giả sử bố bạn mất không để lại di chúc thì di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật – nghĩa là chia theo hàng thừa kế.

Theo quy định tại Điều 561 Bộ luật dân sự năm 2015 thì người thừa kế theo pháp luật như sau:

” 1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Trong trường hợp này, tài sản chung của bố mẹ bạn sẽ được chia đôi. Một nửa khối tài sản chung sẽ được xác định là tài sản riêng của mẹ bạn và mẹ bạn có toàn quyền định đoạt phần tài sản này.

Bên cạnh đó, một nửa khối tài sản chung thuộc về bố bạn sẽ được xác định là di sản thừa kế mà bố bạn để lại và được chia theo pháp luật cho các đồng thừa kế, nếu các đồng thừa kế không có thỏa thuận khác.

+ Tài sản này là tài sản riêng của bố bạn

Nếu tài sản này là tài sản riêng của bố bạn thì trong trường hợp này, di sản bố bạn để lại sẽ được chia đều cho các đồng thừa kế hàng thứ nhất như đã nêu trên. Những người được thừa kế có thể tự thỏa thuận về việc chia di sản, nếu không thỏa thuận được thì có thể khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để được xem xét, giải quyết.

Để mẹ bạn muốn chia cho các con thì trước khi thực hiện thủ tục sang tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, mẹ bạn và những người con cần thỏa thuận cụ thể về việc chia di sản thừa kế của bố bạn. Việc thỏa thuận này phải được lập thành văn bản có công chứng. Trong văn bản thỏa thuận này, gia đình bạn có thể thỏa thuận chia tài sản của bố bạn để lại làm 5 phần cho 5 người và mỗi người sẽ đứng tên riêng hoặc thỏa thuận ủy quyền để mẹ bạn đứng tên tất cả các giấy tờ về chứng nhận quyền sử dụng đất. 

Như vậy, theo quy định nêu trên thì mẹ bạn có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình cho bất kỳ người nào theo đúng ý chí và nguyện vọng của mẹ bạn nhưng mẹ bạn chỉ được định đoạt tài sản thuộc quyền sở hữu/sử dụng của mình theo quy định của pháp luật. Khi làm di chúc mẹ bạn nên tới Văn phòng công chứng để công chứng di chúc để đảm bảo về mặt hình thức, nội dung theo quy định của pháp luật.