Bố mẹ đã chết nhưng vẫn còn nợ ngân hàng thì con có nghĩa vụ phải trả không?

Bố mẹ đã chết nhưng vẫn còn nợ ngân hàng thì con có nghĩa vụ phải trả không? Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

-dạ, ba mẹ đã chết năm 1999, lúc ba mẹ e mất e 7 tuổi, bây giờ e 26 tuổi , -năm 1998 ba em có vay ngân hàng 15.000.000vnđ , hồi đó đất chưa có sổ đỏ , chỉ có bản vẽ, ba e đứng tên đi vay ngân hàng, -2017 ngân hàng gọi điện cho e , nói về tiền vay lúc trước của ba, gốc là 15 triệu và lãi là 3 mươi mấy triêu, họ gọi e về tìm cách giải quyết -hiện tại miếng đất đó ông bà e đã bán cho cô e năm 2008, cô e đã lấy sổ đỏ miếng đất đó đi vay ngân hàng - hiện tại , ông e đã mất, bà e năm nay 93 tuổi ạ bây giờ e phải làm sao ạ giúp e với nhé

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật dân sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1.Căn cứ pháp lý

– Bộ luật dân sự 1995

– Bộ luật dân sự 2015

2.Giải quyết vấn đề:

Theo như bạn trình bày, thì bố mẹ bạn chết năm 1999, thời điểm năm 1998 bố mẹ bạn có vay Ngân hàng một khoản tiền 15.000.000 đồng. Nay Ngân hàng liên hệ và yêu cầu bạn hoàn trả lại số tiền mà bố mẹ bạn vay.

Thứ nhất, chia di sản thừa kế

Vì thời điểm bố mẹ bạn mất năm 1999 nên áp dụng theo Bộ luật dân sự 1995 việc chia thừa kế theo pháp luật khi không có di chúc.

Căn cứ Điều 679 Bộ luật dân sự 1995 quy định như sau:

“Điều 679: Người thừa kế theo pháp luật.

1- Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột.

2- Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3- Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.”

Theo quy định thứ tự hưởng thừa kế theo hàng như sau:

– Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

– Hàng thứ hai: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết.

– Hàng thứ ba: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột.

Như vậy, thời điểm bố mẹ bạn chết mà còn ông bà ngoại, ông bà nội, con thì sẽ thuộc hàng thừa kế thứ nhất và được hưởng di sản thừa kế bằng các phần bằng nhau.

Căn cứ theo Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định thời hiệu thừa kế như sau:

“1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.”

Như vậy, thời hiệu chia di sản thừa kế với bất động sản là 30 năm, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Do đó, nếu khi bố mẹ bạn mất có để lại bất động sản (đất đai) thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất vẫn còn thời hiệu để yêu cầu chia di sản thừa kế. Còn những tài sản là động sản thì đã hết thời hiệu chia di sản thừa kế nên tài sản đó sẽ thuộc sở hữu của người đang quản lý di sản đó.

Thứ hai, xử lý phần nợ Ngân hàng của bố mẹ bạn.

Căn cứ Điều 640 Bộ luật dân sự 1995 quy định thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như sau:

“Điều 640. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.

1- Người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.

2- Trong trường hợp di sản chưa được chia, thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thoả thuận của những người thừa kế.

3- Trong trường hợp di sản đã được chia, thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng với phần tài sản mà mình đã nhận.

4- Trong trường hợp Nhà nước, cơ quan, tổ chức hưởng di sản theo di chúc, thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”

Như vậy, trước khi chia di sản của bố mẹ bạn, những người hưởng di sản phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ của bố mẹ bạn trong phạm vi số di sản bố mẹ bạn để lại.

Căn cứ Điều 390 Bộ luật dân sự 1995 chấm dứt nghĩa vụ dân sự khi người có nghĩa vụ là cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt

“Khi các bên có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định về việc nghĩa vụ phải do chính người có nghĩa vụ thực hiện mà cá nhân đã chết hoặc pháp nhân đó chấm dứt, thì nghĩa vụ cũng chấm dứt.”

Theo quy định thì khi bố mẹ bạn là bên có nghĩa vụ phải thực hiện trả nợ cho bên Ngân Hàng khoản vay từ năm 1998, nhưng năm 1999 bố mẹ bạn chết thì nghĩa vụ trả nợ đó cũng sẽ chấm dứt. Do vậy, những người thừa kế không có nghĩa vụ phải đóng tiền lãi từ năm 1999 (thời điểm bố mẹ bạn chết) đến nay cho bên Ngân Hàng. 

Về thứ tự ưu tiên thanh toán theo Điều 686 Bộ luật dân sự 1995 định thứ tự ưu tiên thanh toán như sau:

“Điều 686. Thứ tự ưu tiên thanh toán

Các nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ tự sau đây:

1- Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng;

2- Tiền cấp dưỡng còn thiếu;

3- Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ;

4- Tiền công lao động;

5- Tiền bồi thường thiệt hại;

6- Thuế và các món nợ khác đối với Nhà nước;

7- Tiền phạt;

8- Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân hoặc tổ chức khác;

9- Chi phí cho việc bảo quản di sản;

10- Các chi phí khác.”

Như vậy, phần nợ của bố mẹ bạn với Ngân hàng sẽ được thanh toán bằng di sản mà bố mẹ bạn để lại. Sau khi thanh toán các khoản, còn thừa thì những người thừa kế được hưởng. Nếu phần di sản không đủ để thanh toán nợ thì những người thừa kế không có trách nhiệm phải trả phần nợ của bố mẹ bạn.