Bố mẹ mất không để lại di chúc chia tài sản thừa kế như thế nào?

Bố mẹ mất không để lại di chúc chia tài sản thừa kế như thế nào. Cách xác định hàng thừa kế và chia di sản thừa kế theo pháp luật.

Tóm tắt câu hỏi:

Nhà tôi có 3 chị em, tôi là con trai út và hai chị gái. Lúc còn sống bố mẹ tôi có tài sản chung là một ngôi nhà và hai miếng đất 200m2 và 150m2. Khi tôi lập gia đình bố mẹ tôi cho tôi tất số tài sản đó, vì ông bà nói tôi là con trưởng, bố mẹ lại ở cùng nên tôi được thừa hưởng tất số tài sản đó. Hai chị tôi đi lấy chồng ông bà không chia gì chỉ nói bằng miệng. sau đó chị gái cả của tôi mất chị để lại một con trai, 2 năm sau mẹ tôi cũng mất, 2 năm sau nữa bố tôi cũng mất. 1 năm sau khi bố mất chị gái thứ 2 của tôi có yêu cầu tôi phải chia tài sản thừa kế do bố mẹ tôi để lại theo pháp luật. Bây giờ tôi phải làm giải quyết như thế nào? Mong công ty luật Dương Gia giải đáp giùm tôi càng sớm càng tốt. Tôi xin chân thành cảm ơn. 

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý. 

– Bộ luật dân sự 2005

2. Giải quyết vấn đề. 

Do thông tin bạn cung cấp không đủ để giải quyết vấn đề của bạn nên chúng tôi sẽ giải quyết theo các trường hợp như sau: 

Trường hợp thứ nhất: Bố mẹ bạn chưa thực hiện thủ tục tặng cho quyền sử dụng đất sang tên của bạn. 

– Nếu bố mẹ bạn có để lại di chúc: 

Căn cứ theo Bộ luật dân sự 2005 quy định về Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.  Và một di chúc chỉ được coi là hợp pháp khi thỏa mãn các điều kiện sau: 

+ Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép.

+ Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

+ Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

+ Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực.

Như vậy, khi bố mẹ bạn có để lại di chúc và di chúc có đủ các điều kiện hợp pháp như nêu trên thì tài sản bố mẹ bạn để lại sẽ được phân chia theo nội dung di chúc. 

– Nếu bố mẹ bạn không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp: Khi bố bạn không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp thì phần di sản bố mẹ bạn để lại sẽ được phân chia theo pháp luật. 

Căn cứ theo Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 quy định về Người thừa kế theo pháp luật như sau: 

” Điều 676. Người thừa kế theo pháp luật.

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại...”.

Như vậy, hai chị gái của bạn và bạn đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất và không thuộc một trong các trường hợp như: Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó; Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;  Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng; Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản số di sản mà bố mẹ bạn để lại thì sẽ được hưởng di sản theo các phần bằng nhau trên tổng số di sản bố mẹ bạn để lại.

Tuy nhiên, do chị gái cả của bạn mất trước thời điểm bố mẹ bạn mất ( thời điểm mở thừa kế) thì phần di sản chị gái cả của bạn đáng ra được hưởng nếu còn sống sẽ được phân chia căn cứ theo Điều 677 Bộ luật dân sự 2005:

” Điều 677. Thừa kế thế vị. 

Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”.

Vì vậy, người con trai của chị bạn sẽ là người được hưởng phần di sản mà mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống. 

Trường hợp thứ hai: Bố mẹ bạn đã thực hiện thủ tục tặng cho quyền sử dụng đất sang tên của bạn. 

Căn cứ theo pháp luật về đất đai  thì nếu bố mẹ bạn đã có lập hợp đồng tặng cho có công chứng, chứng thực hoặc đã đi đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền và đã đăng ký vào sổ địa chính sang tên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bạn thì sẽ không đặt vấn đề chia di sản trong trường hợp này nữa. Mà bạn đã là chủ sở hữu đối với 2 mảnh đất trên.