Cấu thành tội cho vay nặng lãi theo quy định bộ luật hình sự

Cấu thành tội cho vay nặng lãi theo quy định bộ luật hình sự. Cho vay lãi suất cao có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Tóm tắt câu hỏi:

Về cách tính lãi suất tội cho vay nặng lãi theo BLHS 2015: Ông A cho bà B vay 2.000.000đ thỏa thuận trả góp 100.000đ/ngày và trả trong 25 ngày. Như vậy ông A có phạm tội cho vay lãi nặng theo BLHS 2015 hay không? Cách tính lãi suất theo quy định của pháp luật là theo tháng, năm. Trong khi ông A chỉ tính 25 ngày như vậy có phạm tội không? Trân trọng cám ơn!

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật hình sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1.Cơ sở pháp lý

Bộ luật dân sự 2015

Luật sửa đổi bộ luật hình sự 2017

2.Giải quyết vấn đề

Cho vay nặng lãi là việc người cho vay vi phạm pháp luật về lãi suất theo quy định của pháp luật để cho vay với lãi suất cao nhằm thu lợi bất chính. Trong thực tế hiện nay việc cho vay nặng lãi xảy ra rất phổ biến làm ảnh hưởng tiêu đến chế độ quản lý của Nhà nước về tín dụng. Do đó, trong hệ thống pháp luật Việt Nam có quy định về các chế tài xử phạt nghiêm khắc đến vấn đề này.

Theo quy định mức lãi suất cao nhất được quy định trong Bộ luật dân sự năm 2015 được quy định cụ thể tại Điều 468 như sau:

“Điều 468. Lãi suất

1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

2. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ.”

Tại Điều 201 Bộ luật hình sự năm 2015, được sửa đổi bởi điểm i, khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Bộ luật hình sự 2017 thì:

“Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Căn cứ theo Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 quy định về lãi suất của khoản vay do các bên tự thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay. Lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực. Như vậy, mức lãi suất theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 hiện tại cao nhất là 20%/năm tức là 1,67%/tháng và một ngày là 0,05%/ngày

Theo như thông tin mà bạn cung cấp thì Ông A cho bà B vay 2.000.000đ thỏa thuận trả góp 100.000đ/ngày và trả trong 25 ngày. Như vậy, tổng số tiền ông A phải trả cho ông B là 2.500.000 đồng, như vậy khoản lãi mà ông A lấy của ông B 500.000 đồng tiền lãi = 25% trên khoản tiền vay/25 ngày. Như vậy mỗi ngày ông A tính lãi của ông B 1% tiền lãi gấp 20 lần mức lãi cơ bản theo quy định của pháp luật dân sự.

Theo đó, dấu hiệu cấu thành tội cho vay lãi nặng gồm:

Về mặt chủ thể của tội phạm: người phạm tội là người từ đủ 16 tuổi trở lên và không rơi vào trường hợp mất năng lực hành vi dân sự.

Về mặt khách quan của tội phạm: người phạm tội thực hiện tội phạm với hành vi cho người khác vay tiền với tính chất bóc lột, lợi dụng hoàn cảnh khó khăn quẫn bách của người đi vay để thu lợi bất chính với mức lãi suất cao gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất mà pháp luật dân sự quy định và thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên.

Về mặt  khách thể: Hành vi nêu trên xâm phạm đến chế độ quản lý của Nhà nước về tín dụng.

Về mặt chủ quan: Người phạm tội cho vay lãi nặng thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.

Mặc dù ông A cho vay nặng lãi gấp 20 lần so với quy định nhưng chưa có dấu hiệu thu lợi từ 30.000.000 đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm nên chưa có đủ dấu hiệu cấu thành tội cho vay nặng lãi theo Điều 201 Bộ luật hình sự 2015. Trong trường hợp mức lãi suất của ông A cho vay cao hơn mức lãi suất Bộ luật dân sự 2015 quy định nhưng chưa đủ yếu tố để cấu thành tội vay nặng lãi thì ông A sẽ bị xử phạt hành chính .