Đất hành lang an toàn giao thông khi bị thu hồi có được bồi thường không?

Đất hành lang an toàn giao thông khi bị thu hồi có được bồi thường không? Điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng.

Tóm tắt câu hỏi:

Dạ em có vấn đề cần hỏi chút xíu ạ :) Chuyện là gia đình em đang canh tác trồng cây, mảnh đất này là do ông em làm từ trước năm 75 đến nay, lâu nay vẫn trồng keo thường xuyên, nhưng do nằm trên hành lang giao thông nên không có sổ đỏ gì hết, Nhà nước chỉ cho gia đình em canh tác vậy thôi. Nhưng do có 1 số vấn đề nên gia đình em sợ bị Nhà nước lấy lại mảnh đất đó :( Vậy cho em hỏi trường hợp nào thì bị lấy lại ạ? nếu có thì gia đình em có được bồi thường hay không đồng ý gì hay không ạ? Em cảm ơn!

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật đất đai – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý:

Luật đất đai năm 2013

Luật giao thông đường bộ năm 2008

2. Nội dung tư vấn:

Dựa trên thông tin bạn cung cấp, gia đình bạn đang canh tác, sử dụng một mảnh đất để trồng keo từ năm 1975 đến nay. Tuy nhiên, mảnh đất này chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Để xác định mảnh đất này có bị Nhà nước thu hồi hay không, và việc gia đình bạn có được bồi thường hay không cần xem xét các phương diện sau:

Thứ nhất, về việc Nhà nước có được thu hồi với phần đất của gia đình bạn.

Thu hồi đất, theo quy định tại khoản 11 Điều 3 Luật đất đai năm 2013 được xác định là việc Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật đất đai.

Căn cứ theo quy định tại Điều 16 Luật Đất đai năm 2013 thì các trường hợp mà Nhà nước quyết định thu hồi đất gồm:

“Điều 16. Nhà nước quyết định thu hồi đất, trưng dụng đất

1. Nhà nước quyết định thu hồi đất trong các trường hợp sau đây:

a) Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;

b) Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai;

c) Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người.

2. Nhà nước quyết định trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai.”

Căn cứ theo quy định tại Điều 16 Luật đất đai năm 2013, và được quy định cụ thể tại Điều 61, 62, 63, 64, 65 Luật đất đai năm 2013 thì Nhà nước chỉ thực hiện việc thu hồi đất khi thuộc vào một số trường hợp mà pháp luật quy định. Khi có nhu cầu sử dụng đất và thực hiện việc thu hồi đất khi thuộc vào trường hợp mà pháp luật quy định, Nhà nước có quyền ra quyết định thu hồi đất mà không phụ thuộc vào việc mảnh đất của gia đình bạn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa, có nằm trong hành lang an toàn giao thông đường bộ hay không. Do vậy, nếu mảnh đất của gia đình không thuộc vào một trong các trường hợp được quy định tại Điều 16 Luật đất đai năm 2013 thì Nhà nước sẽ không thể thực hiện việc thu hồi đất với mảnh đất của gia đình bạn. Việc Nhà nước thu hồi đất mà không thuộc các trường hợp được pháp luật quy định thì việc thu hồi đất được xác định là trái pháp luật.

Đồng thời, theo thông tin bạn cung cấp thì phần đất của gia đình bạn nằm trên hành lang giao thông. Hành lang giao thông (tức hành lang an toàn đường bộ) theo quy định tại khoản 5 Điều 3 Luật giao thông đường bộ năm 2008 được xác định là dải đất dọc hai bên đất của đường bộ, tính từ mép ngoài đất của đường bộ ra hai bên để đảm bảo an toàn giao thông đường bộ. Đối với việc sử dụng đất nằm trong hành lang an toàn giao thông đường bộ thì tại Điều 43 Luật giao thông đường bộ năm 2008 có quy định:

“Điều 43. Phạm vi đất dành cho đường bộ

1. Phạm vi đất dành cho đường bộ gồm đất của đường bộ và đất hành lang an toàn đường bộ.

2. Trong phạm vi đất dành cho đường bộ, không được xây dựng các công trình khác, trừ một số công trình thiết yếu không thể bố trí ngoài phạm vi đó nhưng phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép, gồm công trình phục vụ quốc phòng, an ninh, công trình phục vụ quản lý, khai thác đường bộ, công trình viễn thông, điện lực, đường ống cấp, thoát nước, xăng, dầu, khí.

3. Trong phạm vi đất hành lang an toàn đường bộ, ngoài việc thực hiện quy định tại khoản 2 Điều này, được tạm thời sử dụng vào mục đích nông nghiệp, quảng cáo nhưng không được làm ảnh hưởng đến an toàn công trình, an toàn giao thông đường bộ. Việc đặt biển quảng cáo trên đất hành lang an toàn đường bộ phải được cơ quan quản lý đường bộ có thẩm quyền đồng ý bằng văn bản.

4. Người đang sử dụng đất được pháp luật thừa nhận mà đất đó nằm trong hành lang an toàn đường bộ thì được tiếp tục sử dụng đất theo đúng mục đích đã được xác định và không được gây cản trở cho việc bảo vệ an toàn công trình đường bộ.

Trường hợp việc sử dụng đất gây ảnh hưởng đến việc bảo vệ an toàn công trình đường bộ thì chủ công trình và người sử dụng đất phải có biện pháp khắc phục, nếu không khắc phục được thì Nhà nước thu hồi đất và bồi thường theo quy định của pháp luật.”

Xem xét trong trường hợp của bạn, gia đình bạn đã sử dụng mảnh đất này từ năm 1975 đến nay, và sử dụng ổn định vào mục đích trồng cây keo. Trong trường hợp này, mặc dù chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng gia đình bạn chỉ sử dụng phần đất này để canh tác vào mục đích nông nghiệp. Trường hợp này, nếu việc sử dụng đất của gia đình bạn không gây cản trở cho việc bảo vệ an toàn công trình đường bộ, cũng không thuộc các trường hợp mà Nhà nước được thu hồi đất thì theo quy định tại Điều 16, Điều 61, 62, 63, 64, 65 Luật đất đai năm 2013, Điều 43 Luật giao thông đường bộ năm 2008 thì gia đình bạn sẽ không bị thu hồi đất. Do thông tin bạn cung cấp không thể hiện rõ nên bạn cần căn cứ vào tình hình thực tế để có sự xác định cụ thể.

Thứ hai, về vấn đề bồi thường khi Nhà nước thu hồi mảnh đất của gia đình bạn.

Trong trường hợp, mảnh đất của gia đình bạn thuộc vào một trong những trường hợp mà Nhà nước thu hồi đất theo quy định của pháp luật được trích dẫn ở trên và có quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền. Trường hợp này việc gia đình bạn có được bồi thường hay không phụ thuộc vào việc gia đình bạn có đáp ứng điều kiện để được bồi thường về đất hay không. Cụ thể:

Căn cứ theo quy định tại Điều 74 Luật đất đai năm 2013 thì người sử dụng đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường theo quy định tại Điều 75 Luật đất đai năm 2013 thì sẽ được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Trong đó, theo quy định tại Điều 75 Luật đất đai năm 2013 thì hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất sẽ được bồi thường về đất khi đáp ứng điều kiện:

“Điều 75. Điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm, có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật này; người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam mà có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp.

…”

Xem xét trong trường hợp của bạn, gia đình bạn đã sử dụng mảnh đất này từ năm 1975 đến nay, sử dụng thường xuyên vào mục đích nông nghiệp (trồng keo). Trường hợp này, mặc dù mảnh đất của gia đình bạn không có giấy tờ về nguồn gốc đất, cũng chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 và không vi phạm luật đất đai, nếu được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch thì trường hợp này, gia đình bạn hoàn toàn đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Khoản 2 Điều 101 Luật đất đai năm 2013.

Khi đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà chưa được cấp, và đất của gia đình không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm thì gia đình bạn hoàn toàn đủ điều kiện để được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Điều 75 Luật đất đai năm 2013.

Đồng thời, để được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất thì gia đình bạn phải không thuộc một trong các trường hợp được quy định tại Điều 82 Luật đất đai năm 2013, cụ thể:

 – Đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất, trừ trường hợp đất nông nghiệp được Nhà nước giao cho hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp;

 – Đất được Nhà nước cho thuê trả tiền thuê hàng năm; đất thuê trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê nhưng được miễn tiền thuê đất, trừ trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất thuê do thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng;

– Đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường thị trấn;

– Đất nhận khoán để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối.

– Đất được Nhà nước giao để quản lý;

– Đất bị thu hồi trong trường hợp do vi phạm pháp luật về đất đai; hoặc cá nhân sử dụng đất chết mà không có người thừa kế; người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất; đất được Nhà nước giao, cho thuê có thời hạn nhưng không được gia hạn;

– Trường hợp không đủ điều kiện để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trừ trường hợp là đất nông nghiệp sử dụng trước ngày 01 tháng 07 năm 2004 mà người sử dụng đất là hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp.

Từ những căn cứ nêu trên cho thấy, mặc dù chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng nếu gia đình bạn sử dụng đất ổn định lâu dài, không có tranh chấp, đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không thuộc trường hợp không được bồi thường về đất theo quy định tại Điều 82 Luật Đất đai năm 2013 thì gia đình bạn hoàn toàn được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất. Việc mảnh đất của gia đình bạn thuộc vào hành lang an toàn công trình cũng không ảnh hưởng đến việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nếu mảnh đất của gia đình bạn hoàn toàn đáp ứng đủ điều kiện để được bồi thường.

Việc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định tại thời điểm thu hồi đất.

Trường hợp gia đình bạn không đáp ứng điều kiện để được bồi thường về đất thì gia đình bạn vẫn được bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại nếu thuộc trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 76 Luật đất đai năm 2013, gồm trường hợp:

 – Đất được giao không thu tiền sử dụng đất;

– Đất được Nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm, đất thuê trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê trừ trường hợp hộ gia đình sử dụng đất thuê do thực hiện chính sách cách mạng;

– Đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã phường, thị trấn; đất nhận khoán để sản xuất nông nghiệp lâm nghiệp;

Ngoài ra, khi Nhà nước thu hồi đất mà gây thiệt hại về tài sản trên đất thì người sử dụng đất còn được bồi thường về tài sản trên đất như cây trồng, vật nuôi… Hộ gia đình sử dụng đất trực tiếp sản xuất nông nghiệp, khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp mà không có đất nông nghiệp để bồi thường thì ngoài việc được bồi thường bằng tiền còn được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm.

Như vậy, từ những căn cứ được trích dẫn ở trên, mảnh đất của gia đình bạn vẫn có thể bị thu hồi nếu thuộc một trong các trường hợp bị thu hồi đất theo quy định tại Điều 16 Luật đất đai năm 2013 không phụ thuộc vào việc gia đình bạn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa và đất của gia đình bạn có thuộc hành lang an toàn công trình hay không. Gia đình bạn sẽ được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu đáp ứng điều kiện bồi thường về đất được quy định tại Điều 75 Luật đất đai năm 2013 và không thuộc trường hợp được quy định tại Điều 82 Luật đất đai năm 2013. Ngoài việc bồi thường về đất, người sử dụng đất còn được bồi thường thường về tài sản trên đất. Do thông tin cung cấp bạn không nói rõ nên bạn cần căn cứ vào tình hình thực tế để có sự xác định cụ thể.