Di chúc hợp pháp cần tuân thủ quy định gì? Mẹ có thể viết di chúc định đoạt phần tài sản của bố đã để lại cho các con hay không?
Tóm tắt câu hỏi:
Cho em hỏi .. nhà em có 7 chị gái em là thứ 8 là con trai út trong nhà và được bố mẹ em nhận nuôi có nghĩa là con nuôi của bố mẹ . cho em hỏi cách đây được 1 năm bố em qua đời nhưng bố em có viết lại di chúc vào năm 2003 đến giờ và trong tờ di chúc bố em viết là toàn bộ đất đai trong nhà là quyền sở hữu mang tên em kèm theo dòng chữ là muốn bán 1 trong nhưng mảnh đất phải được sự đồng ý của 7 chị gái trong nhà và trong tờ di chúc bố em viết có chú ruột em làm chứng và không có chứng nhận của xã và bây giờ còn mẹ còn sống thì mẹ em muốn viết di chúc là chia đều cho 7 chị gái em và em là 8 thế cho em hỏi mẹ em có quyền viết lại di chúc như trên không?
Luật sư tư vấn:
Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:
1. Căn cứ pháp lý
– Luật hôn nhân và gia đình năm 2014
2. Giải quyết vấn đề
Do bạn không cung cấp đầy đủ thông tin là tài sản mà bố bạn để lại có phải là tài sản chung của bố mẹ bạn hay không?
Nếu tài sản mà bố bạn để lại là tài sản riêng của bố thì việc lập di chúc của bố bạn là hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của bố bạn và không cần sự đồng ý của người khác. Và sẽ phân chia di sản theo di chúc mà bố bạn để lại khi đủ điều kiện là di chúc hợp pháp như sau:
+ Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;
+ Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.
+ Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
+ Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
+ Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định trên
+ Di chúc bằng văn bản có người làm chứng trong trường hợp người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc thì có thể nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc.
Nếu di chúc bố bạn để lại hợp pháp thì bạn sẽ được toàn quyền sử dụng phần tài sản mà bố bạn để lại.
Theo thông tin bạn cung cấp trong tờ di chúc bố bạn viết có chú ruột bạn làm chứng và không có chứng nhận của xã, trừ những người sau đây:
+ Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;
+ Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;
+ Người chưa đủ mười tám tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự.
Di chúc của bố bạn là di chúc có người làm chứng như bạn trình bày thì chỉ có một người làm chứng cho di chúc thì di chúc của bố bạn không hợp pháp. Nếu di chúc của bố bạn không hợp pháp thì sẽ chia theo người thừa kế theo pháp luật cho hàng thừa kế.
Về việc mẹ bạn muốn để lại di chúc xác định như sau:
Nếu phần tài sản mẹ bạn muốn định đoạt trong di chúc là phần tài sản riêng của bạn mẹ thì mẹ bạn được định đoạt phần tài sản đó theo ý nguyện của mẹ bạn.
Nếu phần tài sản mà mẹ bạn muốn định đoạt để lại trong di chúc là tài sản chung của vợ chồng thì mẹ bạn chỉ được định đoạt 1/2 trong khối tài sản đó.
Căn cứ vào Điều 66 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì việc giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết như sau:
+ Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản.
+ Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.
+ Trong trường hợp việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của vợ hoặc chồng còn sống, gia đình thì vợ, chồng còn sống có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế phân chia di sản theo quy định của Bộ luật dân sự.
+ Tài sản của vợ chồng trong kinh doanh được giải quyết, trừ trường hợp pháp luật về kinh doanh có quy định khác.
Do đó, đối với phần tài sản chung của bố mẹ bạn được chia theo nguyên tắc nếu có yêu cầu sẽ được chia đôi. Vì vậy, phần di sản mà bố bạn để lại là 1/2 mảnh đất đang nằm trong khối tài sản chung của vợ chồng. Nếu mẹ bạn muốn để lại di chúc cho hai chị em bạn thì số tài sản được hưởng là 50% giá trị mảnh đất đó.
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết và cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Nếu tài sản mà mẹ bạn muốn để lại cho 7 anh chị em bạn là tài sản thuộc phần định đoạt của mẹ bạn thì việc lập di chúc của mẹ bạn là hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của mẹ bạn và không cần sự đồng ý của người khác. Tuy nhiên để di chúc hợp pháp thì cần đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định Bộ Luật Dân sự 2015 như sau:
“Điều 630. Di chúc hợp pháp
1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng”.
Di chúc của mẹ bạn lập cần đáp ứng các điều kiện trên và nội dung di chúc bao gồm:
– Ngày, tháng, năm lập di chúc;
– Họ, tên và nơi cu trú của người lập di chúc;
– Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản hoặc xác định rõ các điều kiện để cá nhân, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản;
– Di sản để lại và nơi có di sản
– Việc chỉ định người thực hiện nghĩa vụ và nội dung của nghĩa vụ.
Như vậy, Nếu tài sản thuộc tài sản riêng của mẹ bạn thì mẹ bạn hoàn toàn được định đoạt phần tài sản đó. Nếu phần tài sản đó nằm trong khối tài sản chung với tài sản của bố bạn thì mẹ bạn chỉ được định đoạt một phần trong khối tài sản tương ứng với phần mẹ bạn được hưởng và có đáp ứng các điều kiện trên thì mẹ bạn có thể viết di chúc định phần tài sản của mình và mẹ bạn có thể sửa đổi, bổ sung hay hủy bỏ di chúc bất cứ lúc nào là quyền của mẹ bạn.
Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn về pháp luật thừa kế của chúng tôi:
- Luật sư tư vấn pháp luật thừa kế trực tuyến miễn phí qua điện thoại
- Luật sư tư vấn luật thừa kế, tranh chấp thừa kế qua email, bằng văn bản
- Luật sư tư vấn luật thừa kế, tranh chấp thừa kế trực tiếp tại văn phòng
- Các dịch vụ Luật sư tư vấn - tranh tụng uy tín khác của Luật Dương Gia!
Trân trọng cám ơn!
