Hỏi đáp nguyên tắc phân chia di sản thừa kế khi không có di chúc

Hỏi đáp nguyên tắc phân chia di sản thừa kế khi không có di chúc. Bố mất để lại di sản không có di chúc phân chia như thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

Gia đình tôi: khi ba tôi mất đi, còn mẹ tôi và 4 người con trai (( có cả tôi), hiện nay đã lập gia đình và có nhà ở riêng) có một miếng đất nếu theo luật thì phân chia tài sản như thế nào là hợp luật???? giấy quyền sử dụng đất đang đứng tên mẹ tôi.

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật dân sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1.Cơ sở pháp lý:

Bộ luật dân sự 2015.

Luật hôn nhân và gia đình 2014.

2.Giải quyết vấn đề:

Theo quy định tại bộ luật dân sự 2015 ,thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại được gọi là di sản thừa kế. Theo thông tin mà bạn cung cấp thì tài sản bố bạn để lại là một miếng đất, hiện mẹ bạn còn sống mà bạn không nêu rõ đây là tài sản riêng của bố bạn hay tài sản chung hình thành trong thời kỳ hôn nhân với mẹ bạn nên chúng tôi chia ra hai trường hợp.

Trường hợp thứ nhất, tài sản bố bạn để lại là tài sản chung hình thành trong thời kỳ hôn nhân với mẹ bạn

Nếu đây là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân với mẹ bạn thì trước hết phải giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết trước theo quy định tại Điều 66 Luật hôn nhân và gia đình 2014:

“1. Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản.

2. Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.

3. Trong trường hợp việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của vợ hoặc chồng còn sống, gia đình thì vợ, chồng còn sống có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế phân chia di sản theo quy định của Bộ luật dân sự.

4. Tài sản của vợ chồng trong kinh doanh được giải quyết theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này, trừ trường hợp pháp luật về kinh doanh có quy định khác.”

Theo quy định trên thì khi bố bạn mất đối với tài sản chung mà bố bạn để lại sẽ tiến hành được chia theo nguyên tắc chia đôi, một nửa tài sản này sẽ chia cho mẹ bạn, một nửa tài sản là của bố bạn sẽ biến thành di sản thừa kế. Vì bố bạn không để lại di chúc nên phần di sản này sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật

Trường hợp thứ 2, di sản bố bạn để lại là tài sản riêng của bố bạn

Nếu đây là tài sản riêng của bố bạn và  bố bạn không để lại di chúc nên theo Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định những trường hợp thừa kế theo pháp luật bao gồm:

“1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

2.Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”

Bên cạnh đó Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định về những người có quyền thừa kế khi không có di chúc như sau:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”

Theo thông tin mà bạn cung cấp thì bố mẹ bạn có 4 người con thuộc hàng thừa kế thứ nhất nên hàng thừa kế đầu tiên của  bố bạn bao gồm: mẹ bạn và 4 anh chị em. Mỗi người ở hàng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau.Tuy nhiên những người ở hàng thừa kế có thể tự thỏa thuận để phân chia di sản. Nếu không thỏa thuận được thì một trong những người ở hàng thừa kế đầu tiên của bố bạn có quyền gửi đơn lên Tòa án nhân dân để yêu cầu chia di sản thừa kế.

Do đó để bảo vệ quyền lợi cho mình, bạn cần làm hồ sơ khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế của bố mẹ để lại: Về thủ tục khai nhận di sản thừa kế bạn cần chuẩn bị các hồ sơ sau:

– Đơn yêu cầu chia di sản thừa kế;

– Phiếu yêu cầu công chứng + tờ khai về thừa kế

– Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở

– Chứng tử của người chết để lại di sản

– Giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống của những người thừa kế với người để lại di sản.

– Giấy chứng minh nhân dân, hộ khẩu của những người thừa kế.