Hỏi về điều kiện hưởng chế độ thai sản của lao động nữ khi sinh con

Hỏi về điều kiện hưởng chế độ thai sản của lao động nữ khi sinh con. Tham gia bảo hiểm xã hội đủ 5 tháng trong vòng 12 tháng trước khi sinh có được hưởng chế độ thai sản không?

Tóm tắt câu hỏi:

Từ tháng 4/2016 đến tháng 9/2016, vợ tôi nghỉ hưởng chế độ thai sản đứa con nhất. Sau sinh, do điều kiện sức khỏe nên hết chế độ thai sản thì vợ tôi xin nghỉ làm. Đến tháng 4/2017 vợ tôi xin đi làm lại và đóng BHXH từ đó (từ tháng 4) đến tháng 9/2017 thì nghỉ sinh đứa thứ 2 (nghỉ từ đầu tháng 9). Vậy cho tôi hỏi, vợ tôi có đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản đứa thứ 2 không. Xin cảm ơn.

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật bảo hiểm xã hội – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý:

Luật bảo hiểm xã hội năm 2014

Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH

Bộ luật lao động năm 2012

2. Nội dung tư vấn:

Thai sản là một trong chế độ bảo hiểm xã hội, đảm bảo điều kiện vật chất cho người lao động nữ khi có thai và sinh con, cho người chồng có vợ sinh con hoặc người lao động khi nhận nuôi con dưới 06 tháng tuổi. Chính bởi vậy, cùng với việc chăm sóc sức khỏe của mẹ và bé sau khi sinh thì lao động nữ cần chú ý các điều kiện hưởng chế độ thai sản để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trường hợp của bạn cũng là một ví dụ. Để giải quyết vấn đề này, cần xem xét các phương diện sau:

Trước hết, theo thông tin bạn cung cấp, hiện tại bạn đang mang bầu, chuẩn bị sinh đứa con thứ hai. Để xác định điều kiện hưởng chế độ thai sản đối với lao động nữ sinh con, tại Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 có quy định như sau:

“Điều 31. Điều kiện hưởng chế độ thai sản

1. Người lao động được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

…

b) Lao động nữ sinh con;

…

2. Người lao động quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

3. Người lao động quy định tại điểm b khoản 1 Điều này đã đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 03 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

4. Người lao động đủ điều kiện quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này mà chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc trước thời điểm sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 06 tháng tuổi thì vẫn được hưởng chế độ thai sản theo quy định tại các Điều 34, 36, 38 và khoản 1 Điều 39 của Luật này.”

Căn cứ theo quy định tại điểm b khoản 1, khoản 2, 3, 4 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 được trích dẫn ở trên, khi vợ của bạn sinh đứa con thứ hai thì vợ của bạn sẽ được hưởng chế độ thai sản khi đáp ứng điều kiện sau:

Đóng đủ 06 tháng đóng bảo hiểm xã hội trở lên trong khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

Đóng đủ 03 tháng đóng bảo hiểm xã hội trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con khi bạn thuộc trường hợp bạn đã đóng đủ 12 tháng đóng bảo hiểm xã hội trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám, chữa bệnh có thẩm quyền.

Trong đó, thời gian 12 tháng trước khi sinh con được xác định theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, cụ thể:

“Điều 9. Điều kiện hưởng chế độ thai sản 

Điều kiện hưởng chế độ thai sản của lao động nữ sinh con, lao động nữ mang thai hộ, người mẹ nhờ mang thai hộ và người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 31 của Luật bảo hiểm xã hội; khoản 3 Điều 3 và khoản 1 Điều 4 của Nghị định số 115/2015/NĐ-CP và được hướng dẫn cụ thể như sau: 

1. Thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được xác định như sau: 

a) Trường hợp sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi trước ngày 15 của tháng, thì tháng sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi không tính vào thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi. 

b) Trường hợp sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi từ ngày 15 trở đi của tháng và tháng đó có đóng bảo hiểm xã hội, thì tháng sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được tính vào thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi. Trường hợp tháng đó không đóng bảo hiểm xã hội thì thực hiện theo quy định tại điểm a khoản này…”.

Xem xét trong trường hợp của bạn, theo thông tin, từ tháng 4/2016 đến tháng 9/2016, vợ của bạn sinh con và nghỉ hưởng chế độ thai sản với đứa con thứ nhất. Sau đó, bạn nghỉ làm và đến tháng 4/2017, vợ bạn xin đi làm lại, được tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội từ đó (tháng 4/2017) đến tháng 9/2017 thì bạn nghỉ sinh đứa con thứ ba. Bạn nghỉ từ đầu tháng 9.

Có thể thấy, trong thông tin, bạn không nói rõ, vợ của bạn sinh con vào thời điểm nào. Tuy nhiên, bạn nghỉ sinh con vào đầu tháng 9/2017, và theo quy định tại khoản 1 Điều 157 Bộ luật lao động năm 2012, khoản 1 Điều 34 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 thì lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ nghỉ trước và sau khi sinh con là 06 tháng, trong đó thời gian nghỉ trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng. Trường hợp này có thể xác định, thời gian sinh con của bạn có thể thuộc vào tháng 9/2017, tháng 10/2017, hoặc tháng 11/2017. Và do vợ của bạn nghỉ sinh con vào đầu tháng 9/2017, nên tháng 9 của bạn không được đóng bảo hiểm xã hội. Trường hợp này, khi xác định việc vợ của bạn có đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản có thể có các khả năng xảy ra, cụ thể:

– Trường hợp bạn sinh con vào tháng 9/2017, căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, khoản 1 Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH thì thời gian 12 tháng trước khi sinh con của bạn được xác định là khoảng thời gian từ tháng 9/2016 đến tháng 10/2017. Trong khoảng thời gian này, tháng 9/2016, bạn đang nghỉ hưởng chế độ thai sản của đứa con thứ nhất, và dù không trực tiếp đóng bảo hiểm xã hội nhưng căn cứ theo khoản 2 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH thì thời gian tháng 9/2016 vẫn được tính là thời gian tham gia bảo hiểm xã hội của bạn. Do vậy, trong khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con (từ tháng 9/2016 đến tháng 10/2017), bạn đã đóng bảo hiểm xã hội tháng 9/2016 và các tháng từ tháng 4/2017 đến tháng 8/2017, tương đương với 6 tháng đóng bảo hiểm xã hội, nên bạn hoàn toàn đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật.

– Trường hợp bạn sinh con vào tháng 10/2017, căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, khoản 1 Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH thì thời gian 12 tháng trước khi sinh con của bạn được xác định là khoảng thời gian từ tháng 10/2016 đến tháng 9/2017. Trong khoảng thời gian này, bạn bắt đầu đóng bảo hiểm từ tháng 4/2017 đến tháng 8/2017 (tương đương 5 tháng) nên bạn không đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản vì không đóng đủ 06 tháng đóng bảo hiểm xã hội trong khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

– Trường hợp bạn sinh con vào tháng 11/2017, căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, khoản 1 Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH thì thời gian 12 tháng trước khi sinh con của bạn được xác định là khoảng thời gian từ tháng 11/2016 đến tháng 10/2017. Trong khoảng thời gian này, bạn bắt đầu đóng bảo hiểm từ tháng 4/2017 đến tháng 8/2017 (tương đương 5 tháng) nên bạn cũng không đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản.

Trên đây là việc xác định điều kiện hưởng chế độ thai sản cho vợ của bạn dựa trên thông tin bạn cung cấp về thời gian vợ bạn nghỉ sinh con. Tuy nhiên, hiện nay, thời điểm vợ của bạn sinh con vẫn chưa được xác định cụ thể, do vậy để xác định chính xác việc bạn có đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản hay không, bạn cần căn cứ vào tình hình thực tế và quy định tại Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, và khoản 1 Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH để xác định cụ thể.

Như vậy, tùy vào từng trường hợp vợ của bạn sinh con vào thời điểm nào mà bạn có thể xác định được vợ của bạn có đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản hay không. Tuy nhiên, căn cứ theo quy định thì vợ của bạn chỉ đáp ứng đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản nếu đóng đủ 06 tháng đóng bảo hiểm xã hội trong khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con. Trường hợp bạn đã đóng từ đủ 12 bảo hiểm xã hội trở lên, mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám, chữa bệnh có thẩm quyền thì trường hợp này, bạn sẽ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản nếu đóng đủ 03 tháng trong khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con. Bạn cần căn cứ vào tình hình thực tế để xác định cụ thể.