Nguyên tắc xác định tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

Nguyên tắc xác định tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân. Phân biệt tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng.

Tóm tắt câu hỏi:

Sau khi kết hôn năm 1991, vợ chồng tôi đến sinh sống và xây nhà trên đất của họ hàng bên chồng tôi, không có hợp đồng tặng cho nhưng người họ hàng bên chồng đó có giao GCNQSDĐ mà ông ấy đứng tên cho chồng tôi giữ. Khi người họ hàng đó mất, năm 2003, chồng tôi đã tiến hành sang tên GCN để chồng tôi đứng tên và không có tranh chấp với bên họ hàng đó. Nay chồng tôi cũng mất, vì vấn đề xác định di sản và thừa kế, tôi muốn hỏi mảnh đất chỉ do chồng tôi đứng tên có được xem là tài sản chung của vợ chồng hay không?

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật hôn nhân – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý:

Bộ luật dân sự năm 2015

Luật hôn nhân và gia đình năm 2014

2. Giải quyết vấn đề:

Hiện nay, vấn đề phân chia tài sản chung hay tài sản riêng của vợ chồng đang là những vấn đề được quan tâm nhiều về mặt pháp lý, rất nhiều tình huống ly hôn rơi vào tình trạng ly hôn thì dễ mà chia tài sản chung/riêng lại rơi vào tình trạng mâu thuẫn khó giải quyết. Để giảm tránh những tình huống xấu trong quá trình phân chia tài sản của vợ chồng, chúng tôi xin phép được dựa trên chính tình huống của bạn để phân tích pháp lý, bạn và mọi người có thể dựa trên tình huống và bài phân tích để hiểu hơn về pháp lý hôn nhân và có cách giải quyết cho vấn đề của mình.

Đất gia đình nhà bạn đã sử dụng từ năm 1991 từ người họ hàng và không có giấy tờ gì để lại. Và năm 2003 thì chồng bạn chuyển sang tên chồng đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trong cả quá trình không có đề cập đến vấn đề mua bán hay tặng cho mà chỉ chuyển đến để sinh sống tại đất đó và sử dụng đến nay không có tranh chấp gì về đất. Bạn có thể kiểm tra hồ sơ vào năm 2003 chồng mình có làm sang tên sổ đỏ trên phòng địa chính đất đai của xã, tìm những thông tin còn lưu lại về việc này vào thời điểm đó, nếu trên hồ sơ có giấy tờ tặng cho từ phía người họ hàng của chồng cho chồng đây sẽ là tài sản riêng của chồng (căn cứ theo Điều 43 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014), nếu trên hồ sơ đó không có thông tin gì về tặng cho này đồng thời bên phía thân thích họ hàng nhà chồng không tranh chấp gì đất này được coi là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân của vợ chồng bạn (căn cứ theo Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014):

“Điều 33. Tài sản chung của vợ chồng

1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

2. Tài sản chung của vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất, được dùng để bảo đảm nhu cầu của gia đình, thực hiện nghĩa vụ chung của vợ chồng.

3. Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung.

Điều 43. Tài sản riêng của vợ, chồng

1. Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo quy định tại các điều 38, 39 và 40 của Luật này; tài sản phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng.

2. Tài sản được hình thành từ tài sản riêng của vợ, chồng cũng là tài sản riêng của vợ, chồng. Hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 33 và khoản 1 Điều 40 của Luật này.”

Khi xác minh được là tài sản chung hay tài sản riêng có thể xác định chia di sản khi chồng bạn mất. Nếu là tài sản chung áp dụng theo khoản 2 Điều 59 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 để chia, anh chồng bạn được một nửa và bạn được một nửa:

“Điều 59. Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn

…

2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:

a) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;

b) Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;

c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;

d) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.”

Phần một nửa di sản này, do chồng chị mất nên được chia như sau: nếu chồng bạn mất để lại di chúc sẽ chia theo di chúc để lại đó cùng, chia hợp lý trong Bộ luật dân sự năm 2015 có nêu chia thừa kế theo di chúc.

Nếu chồng bạn mất không để lại di chúc sẽ chia theo pháp luật, căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…”

Những người ở hàng thừa kế thứ nhất của chồng bạn bao gồm: bố mẹ đẻ của chồng, bạn, con của vợ chồng bạn sẽ được hưởng phần di sản này. Mỗi người được hưởng một phần bằng nhau.