Phân chia quyền sử dụng đất do bố mẹ để lại

Phân chia quyền sử dụng đất do bố mẹ để lại. Thừa kế thế vị theo quy định pháp luật.

Tóm tắt câu hỏi:

Gia đình tôi có năm người 4 gái 1 trai anh trai đã có vợ và các con nhưng nay anh tôi đã mất vợ và các con không ở mảnh đất mà bố tôi để lại. Bố tôi qua đời vào năm 2005 không để lại di chúc cho ai, một thời gian gần đây chị dâu tôi đã về và xây nhà trên mảnh đất đấy như vậy là đúng hay sai . Nay 4 chị em tôi muốn chia tài sản thừa kế đó với chị dâu có được không và chia như thế nào xin hãy giải đáp cho tôi. Chân thành cảm ơn.

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật thừa kế – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật dân sự 2015

2. Giải quyết vấn đề:

Như bạn trình bày: Gia đình bạn có năm người 4 gái 1 trai anh trai. Bố tôi qua đời vào năm 2005 không để lại di chúc cho ai. Nay anh chị em bạn muốn chia tài sản. Do bố bạn mất không để lại di chúc nên di sản của bố bạn để lại sẽ chia thừa kế theo pháp luật. 

Trước tiên cần xác định, tài sản của bố bạn có nằm trong khối tài sản chung của bố mẹ bạn hay không? Bạn không cung cấp mẹ bạn hiện nay còn sống không?

Nếu là tài sản chung bố mẹ bạn, khi bố bạn mất, khối tài sản này sẽ được chia đều cho bố và mẹ bạn mỗi người một nửa, phần di sản của bố bạn sẽ chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Nếu đây là tài sản riêng của bố bạn thì phần tài sản này sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế theo quy định tại Điều 650 Bộ luật dân sự 2015:

“Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Như vậy, khi bố bạn mất và không để lại di chúc, phần tài sản của bố (sau khi đã phân chia trong khối tài sản chung của bố mẹ) sẽ được chia đều cho tất cả những người trong hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn. Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia.

Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

– Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

– Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

– Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, phần tài sản mà bố bạn đề lại sẽ được chia đều cho anh bạn,chị bạn, em bạn mẹ bạn, bạn và ông bà nội nếu còn sống.

Người anh trai bạn đã mất, tuy nhiên bạn không nêu rõ người này chết trước hay chết sau bố bạn do đó sẽ chia các trường hợp sau:

+ Nếu anh bạn chết sau cha bạn thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn sẽ được hưởng phần di sản thừa kế mà bố  bạn lẽ ra còn sống được hưởng.

+ Nếu anh trai bạn chết trước hoặc chết cùng thời điểm với cha bạn thì phần di sản mà người anh bạn được hưởng sẽ do người thừa thừa kế thế vị tức là con của anh bạn là cháu của cha bạn được hưởng phần di sản mà lẽ ra bố cháu được hưởng. Như vậy, chị dâu của bạn không phải là người thừa kế thế vị của anh trai bạn nên chị dâu bạn không có quyền xây dựng nhà trên mảnh đất của bố bạn để lại

Theo quy định Điều 623 Bộ luật dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác quyền thừa kế của người khác là ba mươi năm đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế. Hiện nay, bạn hoàn toàn có thể khởi kiện yêu cầu phân chìa di sản của bố bạn để lại

Thành phần hồ sơ chuẩn bị khởi kiện:

+ Đơn khởi kiện (theo mẫu)

+ Các giấy tờ về quan hệ giữa người khởi kiện và người để lại tài sản: Giấy khai sinh, Chứng minh thư nhân dân, giấy chứng nhận kết hôn, sổ hộ khẩu, giấy giao nhận nuôi con nuôi để xác định diện và hàng thừa kế;

+ Giấy chứng tử của người để lại di sản thừa kế;

+ Bản kê khai di sản;

+ Các giấy tờ, tài liệu chứng minh sở hữu của người để lại di sản và nguồn gốc di sản của người để lại di sản;

+ Các giấy tờ khác: Biên bản giải quyết trong họ tộc, biên bản giải quyết tại UBND xã, phường, thị trấn ( nếu có), tờ khai từ chối nhận di sản ( Nếu có).

Sau khi nhận được đơn khởi kiện, Tòa án phải xem xét những tài liệu, chứng cứ cần thiết, nếu xét thấy thuộc thẩm quyền của mình thì Tòa án sẽ thông báo cho đương sự biết để đương sự nộp tiền tạm ứng án phí.

Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo, đương sự phải nộp tiền tạm ứng án phí. Sau khi nộp tiền tạm ứng án phí, đương sự nộp lại biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án. Tòa án thụ lý việc dân sự hoặc vụ án dân sự kể từ khi nhận được biên lai này.

Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa; trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 02 tháng.

Vì vậy, bạn chuẩn bị hồ sơ như trên và gửi đơn lên Tòa án nhân dân huyện nơi có bất động sản để yêu cầu chia di sản thừa kế. Trong trường hợp này, nên để tất cả đồng thừa kế thứ nhất của  bố bạn  cùng yêu cầu để Tòa án phân chia dễ dàng hơn.