Quyền và nghĩa vụ đối với bất động sản liền kề. Quyền đi qua bất động sản liền kề, quyền trổ cửa sổ, nguyên tắc xác định ranh giới, nghĩa vụ bồi thường do hoạt động xây dựng, cây cối gây thiệt hại.
Trong thực thế, không có bất kỳ một bất động sản nào tồn tại độc lập, riêng rẽ mà luôn luôn liền kề với các bất động sản khác. Có những trường hợp bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản thuộc nhiều chủ sở hữu khác nhau, có những trường hợp nối tiếp nhau,… Khi đó, chủ sở hữu bất động sản bị vậy bọc có quyền yêu cầu một trong các chủ sở hữu bất động sản liền kề thỏa mãn những nhu cầu thiết yếu của họ, ví dụ như: nhu cầu có lối đi qua bất động sản liền kề, đặt ống thoát nước, kéo đường dây tải điện, đường dây cap,… Vốn dĩ đây là vấn đề gây nhiều tranh cãi, vì đó là liên quan đến quyền lợi sát sườn của các chủ sở hữu. Chủ sở hữu bất động sản không thể hạn chế quyền sử dụng của chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc. Đồng thời chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc cũng không thể tùy tiện mở lối đi hay kéo đường dây điện qua một bất động sản khác không thuộc sở hữu của mình.
Do vậy, pháp luật dân sự 2015 (BLDS 2015) đã có những điều luật quy định cụ thể về Quyền và nghĩa vụ đối với bất động sản liền kề như:
- Quyền về lối đi qua bất động sản liền kề
- Quyền mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc qua bất động sản liền kề
- Quyền về cấp, thoát nước qua bất động sản liền kề
- Quyền về tưới nước, tiêu nước trong canh tác
- Nghĩa vụ bảo đảm an toàn đối với công trình xây dựng liền kề
- Nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc thoát nước mưa
- Nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc thoát nước thải
- Hạn chế quyền trổ cửa
I. VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ
1. Quyền về lối đi qua bất động sản liền kề
Quyền sử dụng hạn chế bất động sản liền kề là việc một bất động sản chịu sự khai thác của một bất động sản khác thuộc quyền sở hữu của một người khác.
Điều 254 BLDS 2015: “Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
Chủ sở hữu bất động sản hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.
Các chủ sở hữu bất động sản liền kề có thể tự do thỏa thuận theo nguyện vọng và ý chí của mình để tạo nên quyền về lối đi qua bất động sản liền kề. Các chủ sở hữu có thể thỏa thuận về: Giới hạn, kích thước của lối đi qua bất động sản liền kề; Cách thức sử dụng: ngăn lối đi riêng hoặc đi xuyên qua; Thời hạn sử dụng lối đi; Mức đền bù; Cách thức thực hiện đền bù.
* Việc thỏa thuận về quyền lối đi qua bất động sản liền kề cũng phải được xác lập dựa trên căn cứ pháp luật. Các căn cứ pháp luật này bao gồm:
– Xác lập quyền về lối đi qua bất động sản liền kề thông qua phương thức chuyển giao bất động sản.
– Xác lập quyền lối đi qua bất động sản liền kề theo thời hiệu.
– Xác lập quyền về lối đi qua bất động sản liền kề thông qua sự phân chia bất động sản.
* Căn cứ chấm dứt quyền về lối đi qua bất động sản liền kề:
– Từ bỏ quyền sử dụng lối đi qua bất động sản liền kề thông qua lời tuyên bố hoặc bằng văn bản.
– Chủ sở hữu không tiếp tục sử dụng lối đi qua bất động sản liền kề.
=> Các chủ sử hữu bất động sản liền kề thỏa thuận chấm dứt quyền sử dụng lối đi qua bất động sản liền kề.
2. Quyền mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc qua bất động sản liền kề
Điều 255 BLDS 2015: “Chủ sở hữu bất động sản có quyền mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc qua bất động sản của các chủ sở hữu khác một cách hợp lý, nhưng phải bảo đảm an toàn và thuận tiện cho các chủ sở hữu đó; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.”
Suy rộng ra đối với quy định này được hiệu là bất cứ một chủ sở hữu bất động sản nào đều có quyền mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc qua bất động sản của chủ thể khác mà không phụ thuộc vào vị trí của bất động sản đó. Việc mắc đường dây này không được gây cản trở cho việc khai thác bất động sản của chủ sở hữu bất động sản liên kề và xung quanh.
3. Quyền về cấp, thoát nước qua bất động sản liền kề
Điều 252 BLDS 2015: “Trường hợp do vị trí tự nhiên của bất động sản mà việc cấp, thoát nước buộc phải qua một bất động sản khác thì chủ sở hữu bất động sản có nước chảy qua phải dành một lối cấp, thoát nước thích hợp, không được cản trở hoặc ngăn chặn dòng nước chảy.
Người sử dụng lối cấp, thoát nước phải hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại cho chủ sở hữu bất động sản có nước chảy qua khi lắp đặt đường dẫn nước; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.”
Quyền này còn được ghi nhận tại Điều 43 Luật tài nguyên : “Tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước có các quyền sau đây: …Được dẫn nước chảy qua đất liền kề thuộc quyền quản lý, sử dụng của tổ chức, cá nhân khác theo quy định của pháp luật”.
Theo đó, bất động sản do vị trí tự nhiên mà việc cấp thoát nước không thể thực hiện trên phần đất của mình có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản liền kề dành một lối cấp nước, thoát nước tự nhiên, thoát nước thải thích hợp.
4. Quyền về tưới nước, tiêu nước trong canh tác
Điều 253 BLDS 2015: “Người có quyền sử dụng đất canh tác khi có nhu cầu về tưới nước, tiêu nước, có quyền yêu cầu những người sử dụng đất xung quanh để cho mình một lối dẫn nước thích hợp, thuận tiện cho việc tưới, tiêu; người được yêu cầu có nghĩa vụ đáp ứng yêu cầu đó; nếu người sử dụng lối dẫn nước gây thiệt hại cho người sử dụng đất xung quanh thì phải bồi thường”.
Theo quy định này, quyền tưới tiêu chỉ áp dụng trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp. Phạm vi yêu cầu không còn bó hẹp đối với bất động sản liên kề mà áp dụng với các thửa đất xung quanh do nhà nước giao, thuê đất hoặc sở hữu quyền sử dụng đất.
II. VỀ NGHĨA VỤ ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ
Đi liền với quyền được hưởng quyền sử dụng có hạn chế bất động sản của người khác, người sử dụng đất cũng có những hạn chế trong việc sử dụng đất của chính mình để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho chủ sử dụng đất liền kề.
1. Nghĩa vụ bảo đảm an toàn đối với công trình xây dựng liền kề
Điều 174 BLDS 2015: “Khi xây dựng công trình, chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản phải tuân theo pháp luật về xây dựng, bảo đảm an toàn, không được xây vượt quá độ cao, khoảng cách mà pháp luật về xây dựng quy định và không được xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu, người có quyền khác đối với tài sản là bất động sản liền kề và xung quanh.”
Khi đào giếng, đào ao hoặc xây dựng các công trình (nhà ở, tường rào,…) dưới mặt đất, chủ sở hữu công trình phải xây dựng cách mốc giới một khoảng cách hợp lý do pháp luật về xây dựng quy định.
Trong trường hợp công trình có nguy cơ đe doạ sự an toàn bất động sản liền kề và xung quanh thì chủ công trình phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả ngay để tránh thiệt hại; Nếu gây thiệt hại cho chủ sở hữu bất động sản liền kề và xung quanh thì phải bồi thường trên giá trị thực tế thiệt hại thẩm định.
2. Nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc thoát nước mưa
Điều 250 BLDS 2015: “Chủ sở hữu nhà, công trình xây dựng khác phải lắp đặt đường dẫn nước sao cho nước mưa từ mái nhà, công trình xây dựng của mình không được chảy xuống bất động sản của chủ sở hữu bất động sản liền kề”.
3. Nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc thoát nước thải
Điều 251 BLDS 2015: “Chủ sở hữu nhà, công trình xây dựng khác phải làm cống ngầm hoặc rãnh thoát nước để đưa nước thải ra nơi quy định, sao cho nước thải không chảy tràn sang bất động sản của chủ sở hữu bất động sản liền kề, ra đường công cộng hoặc nơi sinh hoạt công cộng.”
4. Trổ cửa nhìn sang bất động sản liền kề
Điều 178 BLDS 2015: “1. Chủ sở hữu nhà chỉ được trổ cửa ra vào, cửa sổ quay sang nhà bên cạnh, nhà đối diện và đường đi chung theo quy định của pháp luật về xây dựng.
2. Mặt dưới mái che trên cửa ra vào, mặt dưới mái che cửa sổ quay ra đường đi chung phải cách mặt đất từ 2,5 mét trở lên”.
Thực tế đối với việc hạn chế quyền trổ cửa sổ thì ngoài pháp luật dân sự còn phải tuân thủ theo Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam về kỹ thuật xây dựng.
Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn về luật dân sự của chúng tôi:
- Tư vấn pháp luật dân sự trực tuyến miễn phí qua tổng đài điện thoại
- Luật sư tư vấn pháp luật dân sự trực tuyến qua email, bằng văn bản
- Luật sư tư vấn luật dân sư tại văn phòng và tại nơi khách hàng yêu cầu
- Các dịch vụ Luật sư tư vấn - tranh tụng uy tín khác của Luật Dương Gia!
Trân trọng cám ơn!