Thủ tục lập di chúc để lại di sản thừa kế theo quy định năm 2018

Thủ tục lập di chúc để lại di sản thừa kế theo quy định năm 2018. Chia di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật như thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

Xin cho hỏi luật sư. Tôi muốn hỏi về luật thừa kế, di chúc đất đai. Ông nội tôi có 3 người con, 2 gái 1 trai. Bố tôi là con trai út trong nhà. Bố tôi có 2 con trai là tôi và e trai tôi. Ông nội tôi có đất từ thời cụ để lại. Gồm 5 khoanh đất, mỗi khoanh khoảng 60m2. 1 cái nhà thờ tổ nằm trung tâm miếng đất, 2 khoanh đất 2 bên ngoài ông nội tôi cho 2 bác gái tôi xây nhà, và hiện đang ở đó. Ông nội tôi nói với tôi, ông cho bố tôi cái nhà thờ tổ, 1 cái nhà tôi đang ở thì cho em trai tôi. Tôi thì 1 khoanh đất hiện đang cho thuê phòng trọ. Hiện đây cũng là miếng đất mà 2 bác gái tôi muốn tranh chấp khi ông mất. Do ông nội tôi cũng yếu, mà tôi phải đi làm xa. Tôi muốn hỏi: thứ 1 nếu ông không có di chúc, thì miếng đất đang xây phòng trọ (khoảng 70m2) sẽ chia như thế nào? Thứ 2: nếu tôi muốn làm 1 cái di chúc thừa kế để ông nội tôi đồng ý cho tôi miếng đất hiện đang xây phòng trọ đó, thì thủ tục như thế nào? Mong luật sư phản hồi giúp tôi. Cảm ơn!

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật dân sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1.Cơ sở pháp lý:

Bộ luật dân sự 2015

2.Giải quyết vấn đề:

Theo quy định tại Bộ luật dân sự, thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại được gọi là di sản. Thừa kế được chia bởi hai hình thức như sau:

Thứ nhất, chia thừa kế theo di chúc.

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Theo quy định tại Điều 659 Bộ luật dân sự 2015 về phân chia di sản theo di chúc được thực hiện như sau:

“Điều 659. Phân chia di sản theo di chúc

1. Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

3. Trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản”.

Như vậy, nếu người chết để lại di chúc hợp pháp thì pháp luật và những người có liên quan cần phải tôn trọng và áp dụng di chúc để lại. Những người có tên trong di chúc sẽ là người thừa kế được hưởng phần thừa kế để lại trong nội dụng di chúc.Như vậy, nếu trong trường hợp ông nội bạn còn đủ tỉnh táo minh mẫn và lập di chúc cho bạn thì bạn phải chú ý đến những yêu cầu của pháp luật về việc lập một di chúc hợp pháp để tránh sau này xảy ra tranh chấp.

Nếu ông bạn muốn lập di chúc thì ông bạn có thể viết tay, đánh máy khi hoặc có thể người khác viết hộ di chúc gồm các nội dung chủ yếu:

-Ngày, tháng, năm lập di chúc;

-Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc;

-Họ, tên người, cơ quan tổ chức được hưởng di sản;

-Di sản để lại và nơi có di sản.

Sau khi lập được di chúc ông bạn phải có ít nhất hai người làm chứng. Ông bạn phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng, người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc. Căn cứ theo điều 632 Bộ luật Dân sự 2015 mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những trường hợp sau:

-Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc

-Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc

-Người chưa thành viên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi

Hoặc ông bạn có thể đưa văn bản này ra cơ quan chức năng chứng thực hoặc văn phòng công chứng để công chứng. Ngoài ra ông bạn cần đáp ứng được những yêu cầu theo quy định tại điều 630 Bộ luật dân sự 2015 về việc lập di chúc hợp pháp như sau:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Thứ hai, chia thừa kế theo pháp luật:

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Theo điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định những trường hợp thừa kế theo pháp luật bao gồm:

“Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế”.

Như vậy, đối với trường hợp người chết để lại di sản không có di chúc thì sẽ chia theo quy định của pháp luật. Theo đó những người thừa kế có quyền tự thỏa thuận để chia hoặc có quyền yêu cầu cơ quan chức năng chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật, nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia.

Theo quy định của pháp luật những người thừa kế theo pháp luật được  quy định theo thứ tự sau đây:

-Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết

-Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại

-Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết, bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, chủ ngoại

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nêu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, nếu như ông bạn chết không để lại di chúc, di sản thừa kế được chia theo pháp luật thì sẽ được ưu tiên cho những người ở hàng thừa kế đầu tiên bao gồm bố mẹ, vợ, con đẻ, con nuôi hợp pháp của ông bạn

Theo như bạn trình bày, hiện nay ông nội của bạn còn sống nên vấn đề chia tài sản thừa kế theo pháp luật vẫn chưa được đặt ra. Do đó, những người thừa kế không thể yêu cầu chia tài sản này theo diện thừa kế được. Nếu như muốn chia thừa kế thì phải đến lúc ông nội bạn mất đi, ông có để lại di chúc hay không?