Tư vấn giải quyết tranh chấp lối đi chung

Tư vấn giải quyết tranh chấp lối đi chung. Làm thế nào để xử lý hành vi xây bịt lối đi chung.

Tóm tắt câu hỏi:

Gia đình nhà em có một mảnh đất nhỏ khi được ông bà chia cho ba mẹ em lúc đó do nhà bác cả với bác hai hay cãi nhau nên ông bà quyết định cho ba mẹ em phần đất ở giữa để tránh cho bác cả với bác hai cãi nhau. Được sự chứng kiến của cả gia đinh lúc ông bà chia đất đã quyết định nói là nếu khi nào bác cả làm nhà thì phải chừ đường cho ba mẹ em 1,5m để làm ngõ đi tránh trượng hợp ba mẹ em không có đường đi. Vậy khi ông bà mất thì bác lại quyết định xậy bịt lai hết đường không chừa đường làm ngõ cho gia đinh em cho đến khi ba mẹ em đinh đưa đơn kiện thì bác cả mới chịu chừa đừng làm ngõ cho gia đình được 1 năm sau ba em không may mất thì mẹ em mới quyết định dùng đất đấy để xậy thì cái dốc để dắt xe lên nhà nhưng gia đình bác cả lại không cho làm rồi nói đất này của gia đình bác không cho nhà em sử dụng đến, liệu số đất là 1.5m đó gia đình em có quyền được sử dụng nó không em mong luật sư tư vấn giải đáp thắc mắc hộ em.

Câu hỏi được biên tập và đăng tải bởi Bộ phận tư vấn về pháp luật dân sự – Phòng trợ giúp pháp lý trực tuyến miễn phí của Công ty Luật TNHH Dương Gia.

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý:

Bộ luật dân sự năm 2015

2. Nội dung tư vấn:

Dựa trên thông tin bạn cung cấp thì gia đình bạn được ông bà chia cho một phần đất nằm giữa mảnh đất của hai bác cả và bác hai. Khi tiến hành phân chia đất, ông bà đã khẳng định nếu khi nào bác cả làm nhà thì phải để lại một phần đất rộng khoảng 1,5m cho bố mẹ bạn làm ngõ đi qua. Tuy nhiên, khi ông bà của bạn mất thì các bác lại quyết định xây, chắn hết đường đi, không để lại phần đất làm ngõ, làm lối đi cho gia đình bạn. Hiện nay, bố mẹ bạn đã mất và bạn muốn sử dụng phần đất này để xây dựng đường. Để giải quyết vấn đề của bạn thì trường hợp này cần xem xét các phương diện sau:

Trước hết, xem xét các thông tin, có thể thấy trong thông tin bạn không nói rõ mảnh đất của gia đình bạn và mảnh đất của các bác của bạn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa. Đồng thời, trong thông tin cũng không nói rõ, phần đất gia đình bạn đang tranh chấp rộng 1,5 m thì gia đình bạn đã bắt đầu sử dụng từ thời điểm nào, đang nằm trong phần đất của ai. Tuy nhiên, khi xem xét về việc bạn có được sử dụng phần đất rộng 1,5 m mà hai gia đình đang tranh chấp thì sẽ có các trường hợp sau:

Trường hợp 1: Trường hợp phần đất rộng 1,5 m mà hai gia đình đang tranh chấp là lối đi chung của cả hai nhà được hình thành từ rất lâu đời.

Trong trường hợp này, khi phần đất rộng 1,5 m đất này được xác định là lối đi chung được hình thành, và thuộc quyền sử dụng ổn định của cả hai nhà kể từ thời điểm ông bà bạn phân chia đất cho gia đình bạn. Đồng thời gia đình bạn có các căn cứ chứng minh về vấn đề này, thể hiện qua sơ đồ, bản đồ địa chính thửa đất thể hiện lối đi chung, hoặc Sổ mục kê đất, hoặc thể hiện qua văn bản thỏa thuận, hay xác nhận của những hộ gia đình chung sống trên khu vực đó…

Trong trường hợp này, phần đất này được xác định là lối đi chung của cả hai nhà, và cho dù đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa thì phần đất này cũng không thuộc về riêng ai cả. Khi phần đất này là lối đi chung thì gia đình bác của bạn sẽ không được xây dựng, rào lại phần đất đường đi chung này không cho gia đình bạn sử dụng đến, nhưng đồng thời, gia đình bạn cũng không được tự ý xây dựng con dốc để dắt xe lên nhà nếu như không được sự đồng ý của bên nhà bác của bạn. 

Hai gia đình sẽ có quyền sử dụng chung với mảnh đất này, và không ai được tự thay đổi, hay sử dụng phần đất này vào mục đích riêng mà không có sự đồng ý của bên còn lại.

Trường hợp 2: Phần diện tích đất rộng 1,5 m này thuộc về quyền sử dụng đất của một trong các bên và không được xác định là lối đi chung.

Trường hợp phần đất rộng 1,5 m này không được xác định là lối đi chung vì không có căn cứ xác định về vấn đề này, đồng thời gia đình bạn chưa từng thực hiện việc sử dụng chung trên phần đất này, trong trường hợp này, phần đất này thuộc về quyền sử dụng đất hợp pháp của gia đình nào thì gia đình ấy sẽ được quyền sử dụng phần đất này. Tuy nhiên, trường hợp mảnh đất của gia đình bạn hoặc của gia đình bác của bạn bị vây bọc thì người sử dụng mảnh đất bị vây bọc có quyền yêu cầu về lối đi qua theo quy định tại Điều 254 Bộ luật dân sự năm 2015. Cụ thể:

“Điều 254. Quyền về lối đi qua

1. Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.

Lối đi được mở trên bất động sản liền kề nào mà được coi là thuận tiện và hợp lý nhất, có tính đến đặc điểm cụ thể của địa điểm, lợi ích của bất động sản bị vây bọc và thiệt hại gây ra là ít nhất cho bất động sản có mở lối đi.

Chủ sở hữu bất động sản hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thỏa thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên; nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định.

3. Trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định tại khoản 2 Điều này mà không có đền bù.”

Xem xét trong trường hợp của bạn, gia đình bạn là gia đình đang sử dụng một mảnh đất ở giữa, bị vây bọc bởi mảnh đất của gia đình hai người bác của bạn. Trong trường hợp phần đất rộng 1,5 m đang tranh chấp là phần đất thuộc vào mảnh đất của gia đình bác bạn thì trong trường hợp này, khi gia đình bạn là chủ sử dụng mảnh đất bị vây bọc bởi các mảnh đất của các gia đình xung quanh, bao gồm cả mảnh đất của hai người bác của bạn, mà không có hoặc không đủ lối đi để ra đường công cộng, và không có cách nào khác ngoài việc đi qua phần đất rộng 1,5 m đấy thì trong trường hợp này, gia đình bạn có quyền yêu cầu gia đình bác của bạn phải dành cho bạn một lối đi hợp lý trên phần đất của gia đình bác bạn. 

Lối đi này được mở trên mảnh đất của gia đình được coi là thuận tiện và hợp lý nhất để vừa hạn chế thiệt hại gây ra cho chủ sử dụng đất khi bị hạn chế về quyền sử dụng đất, vừa đảm bảo quyền về lối đi qua. Hai bên có thể thỏa thuận về vấn đề đền bù cho người sử dụng đất hợp pháp đối với phần đất này.

Khi bạn được hưởng dụng quyền về lối đi qua trên phần đất của gia đình bác bạn thì bạn chỉ được quyền sử dụng để đi lại chứ không được quyền xây dựng trên phần đất này nếu như gia đình của bác của bạn không đồng ý. Đồng thời, bác của bạn cũng không được xây dựng, bịt lại lối đi này, gây ảnh hưởng đến quyền đi lại của bạn.

Trường hợp bạn có lối đi khác ra đường công cộng, không nhất thiết phải đi qua đường công cộng thì gia đình bác của bạn có quyền không đồng ý về yêu cầu về vấn đề đi lại trên phần đất của họ, và việc làm của họ không có vi phạm quy định tại Điều 254 Bộ luật dân sự năm 2015.

Như vậy, do thông tin bạn không nêu rõ nên bạn cần căn cứ vào tình hình thực tế của mình để có sự xác định cụ thể. Trường hợp, các bên không thể thỏa thuận được, dẫn đến việc xảy ra tranh chấp thì gia đình bạn có quyền làm đơn gửi đến Ủy ban nhân dân cấp xã để yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, tranh chấp về lối đi chung. Trong trường hợp đã thông qua quá trình giải quyết tranh chấp ở Ủy ban nhân dân cấp xã mà vẫn không giải quyết được, bạn có quyền làm đơn đề nghị giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc khởi kiện ra Tòa án.