Việc trông nom chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục con sau khi ly hôn

Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn. Hậu quả pháp lý của việc cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.

Tóm tắt câu hỏi:

Vợ chồng ly hôn thì con cái có nhất thiết phải ở chung với bố hoặc mẹ không và không cần phải ở với bố/mẹ trong những trường hợp nào? Trong trường hợp vợ chồng li hôn có hai người con, một đã thành niên và một chưa thành niên thì hai người con có được ở với mình bố/ ở với mình mẹ hay phải chia đều mỗi đứa ở với một người?

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Căn cứ pháp lý. 

– Luật hôn nhân và gia đình 2014. 

– Bộ luật dân sự 2015. 

2. Giải quyết vấn đề. 

Theo nguyên tắc của pháp luật, hôn nhân và gia đình và để đảm bảo quyền và lợi ích của người con khi cha mẹ ly hôn thì sau khi ly hôn, cha mẹ sẽ là người được ưu tiên cũng như có nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Các bên có thể thỏa thuận, phụ thuộc vào độ tuổi của con cũng như về khả năng của cha mẹ thì sẽ xem xét ai là người trực tiếp nuôi con trong từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt mà cả bố và mẹ sẽ không có quyền được trực tiếp nuôi con, cụ thể như:

Căn cứ theo quy định Điều 87 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:

“Điều 87. Hậu quả pháp lý của việc cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên

1. Trong trường hợp cha hoặc mẹ bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên thì người kia thực hiện quyền trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con và đại diện theo pháp luật cho con.

2. Việc trông nom, chăm sóc, giáo dục con và quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên được giao cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự và Luật này trong các trường hợp sau đây:

a) Cha và mẹ đều bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên;

b) Một bên cha, mẹ không bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên nhưng không đủ điều kiện để thực hiện quyền, nghĩa vụ đối với con;

c) Một bên cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên và chưa xác định được bên cha, mẹ còn lại của con chưa thành niên.

3. Cha, mẹ đã bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên vẫn phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.”.

Như vậy, việc trông nom, chăm sóc, giáo dục con và quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên được giao cho người giám hộ khác theo Bộ luật dân sự mà không phải phải là bố mẹ trong trường hợp: 

+ Cha và mẹ đều bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên. Khi cha hoặc mẹ có một trong những hành vi như bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con; Phá tán tài sản của con; Có lối sống đồi trụy; Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội thì phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể Tòa án có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của những người thân thích, Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em hoặc Hội liên hiệp phụ nữ ra quyết định không cho cha, mẹ trông nom, chăm sóc, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con hoặc đại diện theo pháp luật cho con trong thời hạn từ 01 năm đến 05 năm.

+ Một bên cha, mẹ không bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên nhưng không đủ điều kiện để thực hiện quyền, nghĩa vụ đối với con như xem xét về điều kiện về kinh tế, tài chính, tinh thần, thời gian chăm sóc con…

+ Một bên cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên và chưa xác định được bên cha, mẹ còn lại của con chưa thành niên.

Người trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng con cái sau ly hôn được xác định như sau: 

– Đối với người con đã thành niên: Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015 quy định thì Người thành niên là người từ đủ mười tám tuổi trở lên, đã có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và họ có đầy đủ tư cách về chủ thể, toàn quyền tham gia các quan hệ xã hội với tư cách là một chủ thể độc lập và tự chịu trách  nhiệm về những hành vi do họ thực hiện. Do đó, đối với người con đã thành niên thì tồn tại độc lập không phụ thuộc vào cha mẹ. 

– Đối với con chưa thành niên: Căn cứ theo Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định thì đối với con chưa thành niên Toàn án sẽ giải quyết quyền nuôi con căn cứ vào sự thỏa thuận của cha và mẹ, nếu không có sự thỏa thuận thì xác định theo các trường hợp sau:

+ Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

+ Con từ đủ 36 tháng tuổi cho đến 07 tuổi cũng như con thành niên mất năng lực hành vi dân sự thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con.

+ Con từ đủ 07 tuổi trở lên, con đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì phải xem xét nguyện vọng của con để quyết định quyền trực tiếp nuôi con của cha mẹ.